Ponadczasowość założeń harcerstwa sprawia, że nie wymagają one uaktualniania.
Niezbędne jest jednak ciągłe rozpoznawanie aktualnych potrzeb naszych wychowanków, co czyni program potrzebnym, atrakcyjnym i skutecznym.
Propozycje programowe ZHP znajdziesz w Centralnym Banku Pomysłów!
Ruch harcerski od początku swego istnienia stawiał sobie za cel wychowanie młodego człowieka. Określony dziś w misji Związku Harcerstwa Polskiego cel buduje przewagę Związku nad innymi organizacjami kierującymi swe działania do młodzieży. O wyjątkowości harcerstwa świadczą sposoby realizacji celów. Jasną w przekazie misję realizują proste formy pracy, które czerpiemy z ruchu skautowego i własnych doświadczeń. W pracy harcerskiej olbrzymią rolę pełni przyroda i jej odczuwanie.
Za pomocą metody harcerskiej oddziałujemy na wszystkie grupy wiekowe, dbając przez atrakcyjny program o wszechstronny rozwój członków organizacji w duchu wartości Prawa Harcerskiego. Unikatowa metoda małych grup jest dzisiaj podpatrywana przez wiele organizacji, a uczenie w działaniu stosowane przez nas od ponad stu lat stało się odkryciem nowoczesnej pedagogiki.
System małych grup jest wielką wartością harcerstwa. Dzięki niemu dzieci i młodzież mają szanse budowania swoich małych społeczności, które kierują się zasadami samorządności. Tam także rodzą się przyjaźnie na całe życie, harcerze budują poczucie własnej wartości i kształtują umiejętności interpersonalne. Mała grupa daje szanse na sprawdzenie się w roli lidera. Nic tak szybko, jak harcerstwo nie uczy przywództwa, nie powierza zadań, funkcji
i odpowiedzialności. Bez małych grup nie ma harcerstwa.
Wreszcie harcerstwo nastawione jest na bezinteresowną służbę – działanie na rzecz innych. Dzięki temu członkowie organizacji uczą się społecznych zachowań i wrażliwości, tak rzadko dziś obecnych na co dzień.
Program ZHP, czyli to, czym zajmują się gromady i drużyny, zaraz obok metody harcerskiej stanowi o harcerskości ruchu. Atutem programu ZHP jest różnorodność podejmowanych działań. Jednakże, aby móc mówić to tym, że program jest harcerski musi zmierzać on do realizacji Misji ZHP i w konsekwencji do kształtowania młodych ludzi na wzór wskazany w Podstawach Wychowawczych ZHP. Aby to osiągnąć, harcerski program powinien być:
- aktualny – nie powinien rekonstruować historii, lecz ją tworzyć,
- atrakcyjny dla młodych ludzi – czyli odpowiadający na ich potrzeby, a nie ulegający przelotnym modom,
- społecznie użyteczny – zaangażowany w życie swojej małej i dużej społeczności,
a nie skupiony tylko na sprawach gromady/drużyny, - przemyślany i zaplanowany – powinien przynosić pozytywne zmiany, a nie być zbiorem przypadkowych działań; stawiane cele powinny być wychowawcze.
Realizując harcerski program, należy również pamiętać, że harcerstwo nie może zamykać się do wewnątrz. Harcerski program powinien rozwiązywać problemy i reagować na zjawiska w życiu społecznym wokół nas:
- rozwiązywać problemy wychowawcze w gromadzie/drużynie – poprzez właściwe stawianie celów i ich realizowanie;
- rozwiązywać problemy wychowawcze w szerszym środowisku (mieście, regionie, kraju) – temu powinny służyć propozycje programowe realizowane w hufcu, chorągwi lub całej organizacji;
- podejmować służbę na rzecz środowiska lokalnego, regionu, kraju.
Harcerski program, aby był skuteczny, musi być rozwijany i doskonalony w kolejnych latach pracy gromady i drużyny. Osiągnąć to można przez:
- planowanie długofalowe i kompleksowe – programy pracy gromad i drużyn wykraczające poza ramy jednego roku harcerskiego, opracowywane w połączeniu z programami małych grup;
- planowanie w oparciu o wszystkie instrumenty metodyczne, przede wszystkim stopnie harcerskie i gwiazdki zuchowe;
- okresową ewaluację programu z udziałem kadry gromady/drużyny,